"Thi hvad er det at være og at ville være den Enkelte?
Det er at have og at ville have Samvittighed."
(Citatet er fra en journaloptegnelse, Søren Kierkegaards Skrifter bind 16, side 149).
«Διότι τί εἶναι νὰ εἶσαι καὶ νὰ θέλεις νὰ εἶσαι Den Enkelte («Ὁ εἷς καὶ μόνος», ὁ «μεμονωμένος», ὁ «ξεχωρισμένος», ὁ «μοναχός του», ὁ «διεσκεμμένος», «ὁ καθέκαστος», «ὁ ἕνας», «ἐκεῖνος ὁ ἕνας», ὁ "μοναδικὸς", ὁ "πραγματικὰ ὑπάρχων"; Εἶναι νὰ ἔχεις καὶ νὰ θέλεις νὰ ἔχεις συνείδηση.» Ὁ "ὑποκειμενικὰ διανοούμενος" μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ ὡς μία πολὺ ὁλοκληρωμένη, στὰ ἑλληνικά, ἀπόδοση τοῦ ὅρου. Ἤ ὁ "ἠθικὰ σκεπτόμενος ἄνθρωπος" ἤ ὁ "ἠθικὸς ἄνθρωπος". Ὁ "συνειδητὸς ἄνθρωπος".
Εάν ο πλησίον, ο υποκειμενικὰ διανοούμενος, "ο αγαπητός αναγνώστης" είναι προικισμένος με έναν ορισμένο βαθμό υποκειμενικότητας, εσωτερικότητας και ενδοσκόπησης, είναι αναπόφευκτο να υποκύψει (κατά βούληση του εαυτού πνεύματος) στην «τρύπα του κουνελιού» (όπως στην «Αλίκη στὴ χώρα των θαυμάτων»), που τελικά εκφράζει η συγγραφή του Κίερκεγκωρ: το μοναδικό, το υπάρχον πρόσωπο ως αμαρτωλός ενώπιον του Θεού.
Υπάρχον πρόσωπο, διεσκεμμένο πρόσωπο, durchreflektierte Person.
Κατὰ τὸ ἱ. Εὐαγγέλιο ὁ ἄνθρωπος ὀφείλει νὰ ἀγαπάει τὸν «πλησίον» του «næste» (Λουκᾶ 10,29), τὸν κάθε ἕνα συνάνθρωπό του, ὅπως ἀγαπάει τὸν ἑαυτό του. Ἡ ἀγάπη τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν πλησίον ἀποτελεῖ τὸν δρόμο ποὺ ὁδηγεῖ στὸν Θεό.
Ὁ Κίερκεγκωρ, γιὰ λόγους θεολογικῆς ἐπικοινωνίας μὲ τοὺς συνανθρώπους του καὶ πρωτίστως τοὺς Δανούς, ἔδωσε σχεδὸν ἰδιαίτερο περιεχόμενο στὸν den Enkelte, «εἷς καὶ μόνος, μόνος, μεμονωμένος, χωριστός» «jeder einzelne Mensch», ποὺ εἶναι ἡ πλησιέστερη ἔννοια, ἄν ὄχι ἡ αὐτή, τοῦ «πλησίον». (Ἀγγλικά: the individual, the enkelten, the single, Single, enkelt, eneste, ugift, ene, enlig.)
Ὁ «εἷς και μόνος» τοῦ Κίερκεγκωρ εἶναι ὁ κάθε ἕνας «ἠθικός» (ἡ δεύτερη τοποθέτηση ζωῆς, μετὰ τὴν «αἰσθητική» καὶ πρὶν τὴν «θρησκευτική») εὐαισθητοποιημένος συνάνθρωπος. (Μεταξὺ τῶν λόγων μιᾶς θεολογικῆς ἐπικοινωνίας τοῦ Κίερκεγκωρ μὲ τοὺς συνανθρώπους του εἶναι καὶ ὁ περιβόητος «Ἔμμεσος λόγος», «Ἔμμεση ἐπικοινωνία», γιὰ τὸν ὁποῖο γίνεται πολὺ μεγάλη ἔρευνα καὶ συζήτηση στὶς μέρες μας.)
Στὸν ὅρο αὐτόν, «ἕνας καὶ μόνος», ἔδωσε ὁ Κίερκεγκωρ ἰδιαίτερη βαρύτητα. (Καὶ σ’ ἄλλους ὅρους ἔδωσε ἰδιαίτερο περιεχόμενο, ὅπως π.χ. στὸν ὅρο «Ὕπαρξη», τὸν ὁποῖο διεχώρησε ἀπὸ τὴν «Οὐσία» κ.λπ.)
Σ’ αὐτὸν τὸν «ἕνα καὶ μόνο» ἀφιέρωσε ὁ Κίερκεγκωρ, σχεδὸν μαρτυρικά, τὴν ζωή του (συναισθηματικά, πνευματικά, χρονικά, οἰκονομικά, γενικὰ ὁλόκληρο τὸν ἑαυτό του, τὸ πνεῦμα του), μετὰ τὴν ἀγάπη του γιὰ τὸν Θεό!
Den Enkelte = «Ὁ εἷς καὶ μόνος» τοῦ Ν. Νησιώτη. Ἡ Σοφία Σκοπετέα κάνει χρήση, κατὰ περίσταση, τοῦ «μεμονωμένος», «ξεχωρισμένος», «μοναχός του», «καθ’ ἕκαστον», «ὁ καθέκαστος», «ὁ ἕνας», «ἐκεῖνος ὁ ἕνας».
"Ποιος ήταν ο Κίρκεγκωρ; Επιχειρώντας να χαρακτηρίσει ο ίδιος τον εαυτό του, χρησιμοποίησε μια δυσμετάφραστη λέξη – την οποία θέλησε να χαράξουν και ως επίγραμμα πάνω στον τάφο του – που περιέχει ταυτόχρονα τα νοήματα: ο μόνος, ο ξεχωριστός, το ανθρώπινο άτομο (δανέζικα: Enkelte, γερμανικά: Einzelne). Μπορούμε ίσως να συμπεριλάβουμε και τα τρία νοήματα στην έκφραση «ο μοναδικός». Πρέπει όμως να διευκρινιστεί ότι ως μοναδικός δεν νοείται εκείνος που χάρη σε κάποια ξεχωριστά χαρίσματα ή κατορθώματα ξεχωρίζει τον εαυτό του καυχησιάρικα από τους άλλους. Ούτε πρόκειται απλά για την κοινωνιολογική έννοια του ατομικού ανθρώπου σε διάκριση από το κοινωνικό σύνολο. Κανένας άνθρωπος, όσο εξαιρετικά ταλέντα και ανδιαθέτει, δεν είναι από τη φύση του «μοναδικός», κι εντούτοις μπορεί να γίνει, κατά το μέτρο που θα εξατομικευτεί, θα στραφεί προς τον εαυτό του και θα βαδίσει εκείνο το στενό μονοπάτι αυτογνωσίας, όπου τον συντροφεύει μόνο ο εαυτός του – ενδεχομένως και ο Θεός." (Υπαρξιακό και νοητικό γίγνεσθαι κατά τον Kierkegaard, Γιάννης Τζαβάρας, «Φιλοσοφικά Δημοσιεύματα 2013», με Ελληνο-Γερμανικό Λεξιλόγιο και Δανέζικο-Γερμανικό-Ελληνικό Λεξιλόγιο.)
(Οἱ Ἀγγλόφωνοι μετέφρασαν τὸ «den Enkelte» ὡς «The single individual». Δὲν νομίζω ὅτι ἀποδίδει τὸ πνεῦμα τοῦ Κίερκεγκωρ, ἐὰν δὲν συνοδεύεται περιφραστικὰ μὲ τὸ ἠθικὸ στοιχεῖο αὐτοῦ τοῦ συγκεκριμένου single individual.)
Πολλοὶ χαρακτηρίζουν τὸν Κίερκεγκωρ ὡς ἐκφραστή, ὑπέρμαχο τοῦ Ὑποκειμενισμοῦ. Οἱ Σοβιετικοὶ τὸν μίσησαν περισσότερο ἀπὸ τὸν Καπιταλισμό, ἀκριβῶς γι’ αὐτὸν τὸν λόγο. Οἱ ἐθνικοσοσιαλιστὲς τοῦ Χίτλερ προσπάθησαν νὰ τὸν προσεταιριστοῦν, τὸν ἔθεταν δίπλα στὸν Βάγκνερ (ὑπάρχουν ἐξώφυλλα στὰ περιοδικὰ τῆς νεολαίας τοῦ κόμματος μὲ τὴ φωτογραφία τοῦ Κίερκεγκωρ). Στὰ πλαίσια τῆς ἀντιπαράθεσης μεταξὺ Παγκοσμιοποίησης καὶ Οἰκουμενισμοῦ, μεταξὺ Ὑποκειμένου καὶ Προσώπου (ὀρθόδοξης θέσης γιὰ τὸν κάθε ἕνα συνειδητοποιημένο χριστιανό ἤ ἔστω ἠθικὸ ἄνθρωπο), εἶχε ὁ Κίερκεγκωρ τὴ χριστιανική του θέση, ὅταν ἐναντιώνονταν στὴ «μάζα» τοῦ Κομμουνισμοῦ. Φαντάζομαι ὅτι θὰ ἦταν ἐπίσης ἐναντίον τῶν Yappys. (American president Franklin D. Roosevelt discovered Kierkegaard’s works in 1944 and stated that ”Kierkegaard gives a better understanding of the inhumanity of the Nazis.” (Kierkegaard is also is be found in Washington today. Hillary and Bill Clinton’s dog is called Soren.))
Ἐμπεριστατωμένα καὶ μὲ συγκεντρωμένα στοιχεῖα τὸ βλέπουμε αὐτὸ στὸ ἔργο τοῦ Gregor Malantschuk: Fra Individ til den Enkelte, Problemer omkring Friheden og det Etiske hos Søren Kierkegaard, C. A. Reitzels Boghandel, Copenhagen 1978. Indførelse I Søren Kierkegaards Forfatterskab, C. A. Reitzels. (Ἀπὸ τὸ Ὑποκείμενο ἕως τὸν «Ἕνα καὶ μόνο», προβλήματα γύρω ἀπὸ τὴν Ἐλευθερία καὶ τὴν Ἠθικὴ στὸν Ζ. Κίερκεγκωρ.)
"Παρ' όληv τηv έμφασιv εις τηv αξίαv τoυ πρoσώπoυ, εv τoύτoις, η υπαρξιακή φιλoσoφία απέχει πoλύ αφ' εvός μεv εκ τoυ ατoμικισμoύ (solipsismus), αφ' ετέρoυ δε εκ τoυ επιστημoλoγικoύ ιδεαλισμoύ. Εις πoλλoύς εκ τωv εκπρoσώπωv της σχoλής διακρίvovται σαφείς αvθρωπιστικαί τάσεις, καθ' όσov απoδίδεται ιδιαιτέρα βαρύτης εις τας πρoσπαθείας και τα κίvητρα τoυ αvθρώπoυ και εις τηv μακράv τoυ υπερβατικoύ όvτoς αυτoδυvαμίαv τoυ."
“The ethical person has a genuine and non-fragmented identity, role, and place in life, defined by his commitment to others and self, and has now chosen himself whereas before, in the aesthetic stage, there was no self behind the empty and transient role. In addition, instead of acting for self-pleasure, one's actions in the role are motivated by the commitment to others. The person in the ethical stage considers the needs of others and community when making decisions. A businessman in the ethical stage operates not for the thrill of the deal and the selfish gain (as in the aesthetic stage), but for the benefit of society. At this point, every decision that the individual makes is an ethical one. The aesthete might have to decide between steak or fish for dinner, or between wearing a suit or sweats to work, but no ethical implications are involved for him. In the ethical stage, the ethics and effects of the situation on others and the world (which is determined by the role or commitment one has chosen) enter into every decision he makes.“
Μήπως, ἴσως, θὰ πρέπει νὰ «αὐθαιρετήσουμε», νὰ φύγουμε ἀπὸ τὴν κυριολεξία καὶ νὰ ἑρμηνεύσουμε τὸν Enkelte ὡς «Πρόσωπο»; Διότι, σὺν τοῖς ἄλλοις, τὸ Πρόσωπο σχετίζεται, στὴν Ὀρθοδοξία, ἄμεσα καὶ μὲ τὴν «Προσωπικὴ Ἀλήθεια» τῆς πίστεως, ποὺ μὲ τὴ σειρά της μᾶς συνδέει μὲ τὴ θέση τοῦ Κ. ὡς πρὸς αὐτήν.
Πρέπει νὰ τονισθεῖ ὅτι ἡ ἔννοια τοῦ «Προσώπου» στὴν Ὀρθοδοξία δὲν ἔχει τὸ νόημα τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ προσωπείου. Ἀποτελεῖ δογματικὸ ὅρο καί, μὲ δυὸ λόγια, ἐνέχει στὸ νόημά του τὴν ἠθελημένη «σχέση» τοῦ συγκεκριμένου ἀνθρώπου μὲ τὸν συνάνθρωπό του, καὶ πού, ὡς συνέχεια, ἀποτελοῦν μαζί καὶ μὲ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό, λοιπόν, τὸ νόημα τοῦ προσώπου, δηλ. τοῦ ἀνθρώπου «ἐν σχέσει», δὲν τὸ γνωρίζουν οἱ πιστοὶ ἄλλων Ὁμολογιῶν καὶ δὲν καταλαβαίνουν τὴ συγγένειά του μὲ τὸν Enkelte τοῦ Κίερκεγκωρ. Ὁ καθ. Gregor Malantschuk διακρίνει, ἑρμηνεύοντας τὸ πνεῦμα τοῦ Κίερκεγκωρ, τὸ Ἠθικὸ μέρος τοῦ Enkelte, τοῦ Προσώπου. Εἶναι τὸ δεύτερο στάδιο μετὰ τὸ Αἰσθητικό. Μπορεῖ καὶ πρέπει νὰ ἀκολουθήσει τὸ τρίτο, τὸ Θρησκευτικό (τὸ Ἐκκλησιολογικὸ θὰ λέγαμε ἐμεῖς). Αὐτὸ ἀποτελεῖ ἤδη σημαντικότατο διαφοροποιὸ στοχεῖο. Ὑπάρχει καὶ μία ἄλλη ἔκφραση, ποὺ συνηγορεῖ μὲ τὰ παραπάνω: «Die Evolution des Individuums zu einen „Einzelnen“, durch den revolutionierten Sprung des Glaubens». Ἡ ἐξέλιξη τοῦ ὑποκειμένου σὲ «μεμονωμένο», μέσῳ τοῦ ἐπαναστατικοῦ ἅλματος τῆς Πίστεως.
Γιατί, ὅμως, ὁ Κίερκεγκωρ δὲ χρησιμοποίησε τὸν ὅρο "Person"; Ὑποθέτω ὅτι τὸ ὀρθόδοξο περιεχόμενο τοῦ ὅρου δὲν τὸ γνώριζε! Μπορεῖ καὶ νὰ τοῦ ἄρεζε. Σίγουρα, ὅμως καὶ πάλι, ὁ ὅρος "Person" τῆς Ἑγελιανῆς ὁρολογίας καὶ ἐν γένει τῆς Δυτικοευρωπαϊκῆς, δὲν ἔκφραζε αὐτὸ ποὺ ὁ ἴδιος ἀπέδιδε στὸν ὅρο, ἤ μᾶλλον στὴν κατηγορία τοῦ "Enkelte" (Ὁ Howard V. Hong, μεγάλος μεταφραστής, μαζὺ μὲ τὴν σύζυγό του Edna, τῶν ἔργων τοῦ Κίερκεγκωρ στὰ Ἀγγλικὰ καὶ ἰδρυτικὸ στέλεχος τῆς δραστηριότητας γιὰ τὴν μελέτη τοῦ Κίερκεγκωρ στὸ Κολλέγιο St. Olaf, Μινεζότα, γράφει: «το πρόσωπο (Persona) λατινικά σημαίνει μια μάσκα που χρησιμοποιείται από τους φορείς για τον προσδιορισμό του χαρακτήρα ποὺ εκπροσωποῦν και ως βοήθημα στην προβολή της φωνής. ...Η μάσκα είναι πράγματι μάσκα του ατόμου, αλλά το άτομο δεν είναι συνώνυμο με τη μάσκα και δεν εξαντλείται από το σύνολο των μασκών του (The mask is indeed the person’s mask but the person is not synonymous with the mask and is not exhausted by the aggregate of his masks)». (Howard V. Hong, “Trying to Do the Right Thing,” Reece Report (Northfield MN: Richard Reece) 7/1 (January 1992) 18)).
Κάποιος χαρακτηρίζει τὸν ὅρο den Enkelte ὡς «ἀρχιμήδειο σημεῖο» στὸ ἄρθρο του: KIERKEGAARD AND THE SELF
Central to Kierkegaard's understanding of the individual is his understanding of the self. It can in fact be seen as the «archimedean point» of his thought if it is remembered that this means the self as it relates to God, for as Gregor Malantschuk points out, the archimedean point is firmly connected with the idea of transcendence, transcendence as that which is outside the world, and transcendence by the individual from within the world. (Παραπέμπει στὸν Gregor Malantaschuk, Begreberne Immanens og Transcendens hos Seren Kierkegaard, in Kierkegardiana (Søren Kierkegaard Selskabet, Rosenkilde og Bagger, København, vol. IX, 1974) P 104-132, cf. EO II p 270, 221 (SV vol. 3 p 245, 201)
Σ’ αὐτὴν τὴν προσέγγιση παρατηρεῖται ἡ ἐμμονὴ στὶς παραδοσιακὲς ἀρχὲς τῆς ὁμολογίας στὴν ὁποία ὁ συντάκτης ἀνήκει (κάθετη ἀναφορὰ στὸν Θεὸ καὶ ὄχι διὰ μέσου τῆς ὀριζόντιας, δηλ. διὰ μέσου τοῦ πλησίον). (Μὲ τὴν εὐκαιρία, παραθέτουμε τὴν ἄποψη τοῦ Κίερκεγκωρ ὡς πρὸς τὸ Transzendenz: “Die Transzendenz ist eine Bewegung im tieferen Sinne und nur die existentielle Bewegung ist eine solche. Die Transzendenz ist also kein Sein, keine Inhaltsbestimmung, sondern ein Ereignis, eine Handlung“.) («Παρ' ὅληv τὴv ἔμφασιv εἰς τὴv ἀξίαv τoῦ πρoσώπoυ, ἐv τoύτoις, ἡ ὑπαρξιακὴ φιλoσoφία ἀπέχει πoλὺ ἀφ' ἑvὸς μὲv ἐκ τoῦ ἀτoμικισμoῦ (solipsismus), ἀφ' ἑτέρoυ δὲ ἐκ τoῦ ἐπιστημoλoγικoῦ ἰδεαλισμoῦ. Εἰς πoλλoὺς ἐκ τῶv ἐκπρoσώπωv τῆς σχoλῆς διακρίvovται σαφεῖς ἀvθρωπιστικαὶ τάσεις, καθ' ὅσov ἀπoδίδεται ἰδιαιτέρα βαρύτης εἰς τὰς πρoσπαθείας καὶ τὰ κίvητρα τoῦ ἀvθρώπoυ καὶ εἰς τὴv μακρὰv τoῦ ὑπερβατικoῦ ὄvτoς αὐτoδυvαμίαv τoυ.»
“The ethical person has a genuine and non-fragmented identity, role, and place in life, defined by his commitment to others and self, and has now chosen himself whereas before, in the aesthetic stage, there was no self behind the empty and transient role. In addition, instead of acting for self-pleasure, one's actions in the role are motivated by the commitment to others. The person in the ethical stage considers the needs of others and community when making decisions. A businessman in the ethical stage operates not for the thrill of the deal and the selfish gain (as in the aesthetic stage), but for the benefit of society. At this point, every decision that the individual makes is an ethical one. The aesthete might have to decide between steak or fish for dinner, or between wearing a suit or sweats to work, but no ethical implications are involved for him. In the ethical stage, the ethics and effects of the situation on others and the world (which is determined by the role or commitment one has chosen) enter into every decision he makes.“)
Παρακάτω ἀκολουθοῦν ὁρισμένα σκίτσα τοῦ προαναφερθέντος συντάκτου, ποὺ θέλουν νὰ αἰτιολογήσουν τὶς ἀπόψεις του:
--------------------------------------------------------------------------------------
Παρεμπιπτόντως: τὴν ταινία "τὸ πρόσωπο" ὁ Ingmar Bergman (O rosto (Ansiktet, Ansigtet στὰ δανέζικα) - 1958 http://www.YouTube.com/watch?v=B7O6UwUosRc) λέει στὴν αὐτοβιογραφία του ὅτι τὸ θέμα τῆς ταινίας τὴν ἐμπνεύστηκε ἀπὸ τὴ σκέψη τοῦ Soeren Kierkegaard. (Filme "O Rosto" de Ingmar Bergman que teve por inspiração (segundo o próprio Bergman em sua autobiografia) o pensamento de Soren Kierkegaard. Kierkegaard Brasil) (Ὁ Ingmar Bergman γύρισε ἄλλο φίλμ μὲ τὸν τίτλο «Persona», τὸ 1966.)
Ἐν συνεχείᾳ, ἡ ἔννοια «τοῦ ἑνὸς καὶ μόνου», τοῦ Enkelte, εἶναι άρρηκτα συνδεδεμένη μὲ τὸ Πάθος, τὸ ὁποῖο τὴν διακρίνει ἀπὸ κάθε ἄλλη κατηγορία ὑποκειμένου.
Τὸ Πάθος αὐτὸ βοηθάει τὸν «ἕνα καὶ μόνο» νὰ ἀγωνιστεῖ γιὰ νὰ ξεπεράσει τὴν ἀπελπισία τῆς ἁμαρτίας σ’ αὐτὴν τὴν σκηνή, τὴν ράμπα, ποὺ λέγεται ζωή, μὲ τὸ νὰ παίξει ἕναν ρόλο σ’ αὐτήν, ποὺ δὲν τοῦ ἔχει δοθεῖ (οἱ ἄθεοι ὑπαρξιστὲς μιλοῦν γιὰ μιὰ ζωὴ ἀπὸ τὸ μηδὲν πρὸς τὸ μηδέν, μιλοῦν γιὰ τὴν ἀπελπισία τῆς συνειδητοποίησης τῆς ἐγκατάληψης τοῦ ὄντος σ’ αὐτὸν τὸν πλανήτη «die Geworfenheit des Da-Seins»). Ὁ Κίερκεγκωρ λέει ὅτι ἀποζητᾶ: «νὰ μάθω, ὄχι νὰ καταφεύγω ἁπλὰ στὴν «Χάρη», ἀλλὰ νὰ τὴν ἐμπιστεύομαι σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε νὰ τὴ χρησιμοποιῶ». Καὶ ἡ Ὀρθόδοξη παράδοση λέει ὅτι κάθε χριστιανός, γιὰ νὰ οἰκειοποιηθεῖ τὴ θεία χάρη, ὀφείλει προηγουμένως νὰ ἀσκηθεῖ διάγοντας αὐθεντικὴ πνευματικὴ ζωή. Ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἄσκηση εἶναι τὸ μέσο θεραπείας τῆς νοσούσας ἀνθρώπινης φύσης καὶ ἐπιστροφῆς στὴν προπτωτικὴ μακαριότητα.
Καὶ γιὰ νὰ ἐπεξηγήσει θεολογικὰ ὁ Σ. Κίερκεγκωρ τὴν ἔννοια τοῦ «ἑνὸς καὶ μόνου», παραπέμπει στὴν Α’ πρὸς Κορινθίους ἐπιστολὴ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, 9, 24-27, ὅπου: «ἕνας μόνο λαμβάνει τὸ βραβεῖο».
Α΄ πρὸς Κορινθίους 9,24-27
24 οὐκ οίδατε ὅτι οἱ ἐν σταδίῳ τρέχοντες πάντες μὲν τρέχουσιν, εἷς δὲ λαμβάνει τὸ βραβεῖον; οὕτω τρέχετε, ἵνα καταλάβητε.
25 πᾶς δὲ ὁ ἀγωνιζόμενος πάντα ἐγκρατεύεται, ἐκεῖνοι μὲν οὖν ἵνα φθαρτὸν στέφανον λάβωσιν, ἡμεῖς δὲ ἄφθαρτον.
26 ἐγὼ τοίνυν οὕτω τρέχω, ὡς οὐκ ἀδήλως, οὕτω πυκτεύω, ὡς οὐκ ἀέρα δέρων.
27 ἀλλ’ ὑποπιάζω μου τὸ σῶμα καὶ δουλαγωγῶ, μήπως ἄλλοις κηρύξας αὐτὸς ἀδόκιμος γένωμαι.
Μετάφραση Π. Τρεμπέλα
24 Εἰς στάδιον ἀγώνων πνευματικῶν εὑρισκόμεθα. Δὲν γνωρίζετε, ὅτι ἐκεῖνοι ποὺ μέσα εἰς στάδιον λαμβάνουν μέρος εἰς τὸ ἀγώνισμα τοῦ δρόμου, ὅλοι μὲν τρέχουν, ἕνας δὲ λαμβάνει τὸ βραβεῖον; Νὰ τρέχετε λοιπὸν καὶ σεῖς καὶ νὰ ἀγωνίζεσθε ἔτσι προσεκτικὰ καὶ ἀκούραστα, διὰ νὰ κερδήσετε τὸ βραβεῖον.
25 Καθένας δὲ ποὺ ἀγωνίζεται, ἐγκρατεύεται εἰς ὅλα, ἀκόμη καὶ εἰς τὴν τροφὴν καὶ εἰς τὸ ποτόν. Καὶ ἐκεῖνοι μὲν ἀγωνίζονται καὶ ἐγκρατεύονται διὰ νὰ λάβουν στέφανον, ποὺ φθείρεται, ἡμεῖς ὅμως ἀγωνιζόμεθα δι’ ἄφθαρτον στέφανον.
26 Μιμηθῆτε τὸ παράδειγμά μου. Ἐγὼ λοιπὸν τρέχω ἔτσι, ὥστε ξεύρω καλὰ τί ζητῶ, διὰ ποῖον σκοπὸν ἀγωνίζομαι καὶ μὲ ποῖον τρόπον θὰ τὸν ἐπιτύχω. Δὲν παρουσιάζομαι σὰν νὰ πυγμαχῶ γρονθοκοπῶν τὸν ἀέρα καὶ ἀγωνιζόμενος στὰ κούφια.
27 Ἀλλὰ ταλαιπωρῶ τὸ σῶμα μου καὶ τὸ μεταχειρίζομαι ὡς δοῦλον, διὰ νὰ μὴ ἀποδοκιμασθῶ καὶ ἀποδειχθῶ ἀνάξιος τοῦ βραβείου ἐγὼ ὁ ἴδιος, ποὺ ἐκήρυξα εἰς ἄλλους καὶ μὲ τὴν ἰδικήν μου προτροπὴν καὶ διασκαλίαν ἔλαβαν αὐτοὶ τὸ βραβεῖον.«Ἕνας μόνο λαμβάνει τὸ βραβεῖο». Ἡ φράση αὐτή, λέει ὁ Σ. Κίερκεγκωρ, πρέπει νὰ ἑρμηνευθεῖ χωρὶς συγκρίσεις, διότι στὴ σύγκριση ἐννοοῦνται καὶ «οἱ ἄλλοι». Τὸ χωρίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς θέλει νὰ πεῖ ὅτι ὁ καθένας μπορεῖ νὰ εἶναι ἐκεῖνος ὁ Ἕνας, τὸν ὁποῖο, μάλιστα, ἐπιπρόσθετα, θὰ βοηθήσει ὁ Θεός, ἀλλὰ μόνον ἕνας θὰ καταφέρει νὰ βρεθεῖ στὸν σκοπό, στὸν στόχο. Τὸ παράδειγμα ἀπὸ τὸν χῶρο τοῦ ἀθλητισμοῦ δείχνει τὸν νικητή, ὄχι τὸν ἁπλῶς συμμετέχοντα μὲ λόγια ἤ καὶ μὲ πράξεις, ἀλλὰ ...ἀνεπαρκεῖς (ἀποκλείει τοὺς «ἀκολούθους», «ὀπαδοὺς» καὶ «συμπαθοῦντες»). Παραπέμπει σὲ ἀγῶνα ποὺ ἀπαιτοῦνται προετοιμασίες πρωταθλητή, ποὺ «τὰ δίνει ὅλα», ὅπως τὰ δίνουν ὅλα καὶ ἐκεῖνοι τοὺς ὁποίους ἔχει διδάξει. Ὁ τονισμὸς ἐκ μέρους τοῦ Κίερκεγκωρ, τῆς ἔννοιας τοῦ «Ἑνὸς καὶ μόνου» καὶ ἡ ἀντίθεσή του πρὸς τὸ «Πλῆθος» καὶ περισσότερο πρὸς τὴ «Μάζα», ποὺ γιὰ τὸν Κ. ἀντιπροσωπεύουν τὴν «Ἀναλήθεια», ἔκανε πολλοὺς ἀπὸ τοὺς εὐκαιριακούς, ἐπιλεκτικούς, ἐπιφανειακοὺς ἀναγνῶστες του νὰ νομίζουν, συσχετίζοντας ταυτόχρονα καὶ τὴ στάση του ἀπέναντι στὸν ἐπὶ κεφαλῆς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Δανίας, ὅτι ὁ Κ. ἦταν ἐναντίον τῆς «Ἐκκλησίας», ἄρα ἐναντίον τῆς ἑνότητας, τῆς οἰκουμενικότητας τοῦ ποιμνίου τοῦ Χριστοῦ. Ὅμως, ὁ τονισμὸς αὐτὸς στόχευε στὸν τονισμὸ τῆς σπουδαιότητας τῆς ὑπευθυνότητας τοῦ καθενός (πρβλ. «...γιὰ τὴ συγγραφική μου δραστηριότητα», σελ. 101, τὴν παρατήρησή του ὅτι «πλῆθος» σημαίνει ἀνευθυνότητα τοῦ καθενὸς ξεχωριστά).
Ἐπειδὴ εἶναι ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρον καὶ διαφωτιστικὸ τὸ πῶς ἑρμηνεύουν τὸ χωρίο αὐτὸ ὁ Λούθηρος, ὁ Κίερκεγκωρ, ὁ Τρεμπέλας, ἂς δοῦμε, τώρα, καὶ πῶς ἑρμηνεύουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας (Ὠριγένης 3ος αἰῶνας, Χρυσόστομος 5ος αἰῶνας, Οἰκουμένιος 10ος αἰῶνας κ.ἄ.) τὸ συγκεκριμένο χωρίο ποὺ ἑρμήνευσε ὁ Σαῖρεν Κίερκεγκωρ:
Προσάγει παραδείγματα ἐκ τῶν ἀγώνων, πολὺ γνωστὰ τοῖς Κορινθίοις ἐκ τῶν ἀνὰ διετίαν γινομένων Ἰσθμίων. Τὸ πρῶτον παράδειγμα ἐκ τοῦ ἀγωνίσματος τοῦ δρόμου (Τρεμπέλας). Οὐχὶ «πάντες οἱ σωζόμενοι ἕν εἰσι καὶ ἓν σῶμα... Ἐν τῷ σταδίῳ οὖν πάντες τρέχουσι... καὶ Ἰουδαῖοι τάχα καὶ οἱ τὰ Ἑλλήνων... φιλοσοφοῦντες... τρέχει καὶ ἡ ἐκκλησία, ἀλλ’ εἷς λαμβάνει τὸ βραβεῖον, ὁ εἷς ἄνθρωπος...» (Ὠριγένης).
«Τοῦτο λέγει οὐχ ὡς καὶ ἐνταῦθα ἑνὸς ἐκ πάντων μέλλοντος σώζεσθαι, ἄπαγε, ἀλλ’ ὡς πολλὴν ὀφειλόντων ἡμῶν εἰσενεγκεῖν τὴν σπουδήν» (Χρυσόστομος).
«Δεικνύς, ὅτι οὐκ ἀρκεῖ πιστεῦσαι μόνον εἰς σωτηρίαν, ὥσπερ οὐδὲ ἐκείνοις τὸ δραμεῖν ἁπλῶς, ἀλλὰ χρὴ σπουδάζειν μέχρις αὐτοῦ τοῦ βραβείου ἤγουν τοῦ στεφάνου» (Οἰκουμένιος).Ἃς μὴν παραβλέψουμε τὴν ἱστορία, τὴν προέλευση τοῦ ὅρου τοῦ «Ἑνὸς καὶ Μόνου» τοῦ «Ἀγαπητοῦ Ἀναγνώστη». Στὶς ἡμερολογιακὲς σημειώσεις του τοῦ Ἀπριλίου 1849, Χ 1 Α 266, ὁ Σ. Κίερκεγκωρ δείχνει ὅτι τοῦ ἦταν συνειδητὰ γνωστὸ πὼς προσφωνώντας «ἐκεῖνον τὸν ἕνα καὶ μόνο, τὸν ὁποῖο ἐγὼ μὲ χαρὰ καὶ εὐχαριστεῖες ὀνομάζω ἀναγνώστη μου» ἀρχικὰ ἐννοοῦσε τὴν ἐγκαταλειμμένη ἀρραβωνιστικιά του, καὶ ὅτι, μέσα του, ἡ γενικὴ σημασία τοῦ ὅρου τοῦ «Ἑνὸς καὶ Μόνου» ἀναπτύχθηκε ἀργότερα, καὶ σταδιακά, ἀπ’ αὐτὴν τὴν προέλευση. Σύμφωνα μὲ τὴν διαδικασία τῆς σκέψης τοῦ Κ., τὸ προσωπικὰ θεμελιωμένο παραλαμβάνεται καὶ ἐξελίσσεται, γεμάτο σημασία, στὸ ἰδεατό, πνευματικὸ καὶ θρησκευτικὸ ἐπίπεδο. Τὴν κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο συνδεδεμένη σχέση μεταξὺ τῆς «προσωπικῆς ἱστορίας καὶ ἱστορικῆς δραστηριότητας» βλέπει ὁ Κ., ὡς ἔργο τῆς τὰ πάντα κατευθύνουσας θεϊκῆς πρόβλεψης.
Γιὰ περισσότερη ἐμβάθυνση ἐπὶ τοῦ θέματος ὅρα καὶ ἐργασίες μὲ θέμα «Ἡ ἔννοια τοῦ Ἑνὸς στὸν Ἰωάννη» ἤ «Ἡ ἔννοια τοῦ Ἑνὸς στὸν Παῦλο»
-------------------------------------------------------------------------------------------------
LMU-MÜNCHEN Κύριο Σεμινάριο στον Prof. DrDr. Biser, SS - 77
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ (τοῦ ἑνὸς καὶ μόνου) ΣΤΟΝ ΣΑΙΡΕΝ ΚΙΕΡΚΕΓΚΩΡ
Ι. Ὑπαρκτικὴ καὶ Θεωρητικὴ Σημασία τῆς Κατηγορίας τοῦ Προσώπου (τοῦ ἑνὸς καὶ μόνου) στὸν Σ. Κ.
1. Κ.: τὸ Πρόσωπο (ὁ ἕνας καὶ μόνος)
2. Ἡ Κατηγορία τοῦ Προσώπου (τοῦ ἑνὸς καὶ μόνου) στὸ μέσον τῆς ἀνθρωπολογίας του.
ΙΙ. Μεθοδολογικὲς δυσκολίες στὴν ἐπεξεργασία τῆς κατηγορίας αὐτῆς:
1. στὸν Σ. Κ.:
α) ἀπὸ θεωρητικῆς ἀπόψεως: τὸ Πρόσωπο (ὁ ἕνας καὶ μόνος) εἶναι ἀντισυστηματικὴ κατηγορία.
β) ἀπὸ ὑπαρκτικῆς ἀπόψεως: εἶναι δυνατὴ ἡ ἐπανάληψη; Ἐξασφαλίζεται ἱστορικὰ τὸ Πρόσωπο (ὁ ἕνας καὶ μόνος), ἡ πραγματοποιημένη ἐξαίρεση (=Κ.);
2. θεωρούμενο τὸ θέμα ἀπὸ τὴ δική μας σκοπιά:
α) ὑπαρκτικὰ καὶ γλωσσικὰ ἐμπόδια.
β) ἐπιτρέπεται νὰ συμφωνήσουμε μὲ τὸν Κ., δηλαδὴ νὰ γενικεύσουμε τὸ Πρόσωπο (τὸν ἕνα καὶ μόνο);
ΙΙΙ. Τὸ Πρόσωπο (ὁ ἕνας καὶ μόνος): ἡ κατηγορία τῆς ὕπαρξης
1. Τὸ Πρόσωπο (ὁ ἕνας καὶ μόνος) ὡς ἄρνηση τῆς ἐποχῆς του. Ὁ Κ. στὸν ἀγῶνα ἐναντίον:
α) τῆς γενικότητας (ἀφηρημένο, φανταστικό)
β) τοῦ κοινοῦ, τοῦ δημοσίου (ἀρχὴ τῆς πλειονότητας) (Vox populi)
γ) τοῦ πλήθους (ποσότητα, ἐπιφανειακότητα)
δ) τῆς πολιτικῆς (αὐθεντία τῆς πλειοψηφίας, λαϊκὴ κυβέρνηση)
ε) τοῦ κόμματος
στ) τοῦ ἐπίσημου (ἀπρόσωπο)
ζ) τῆς ἰσοπέδωσης (ἰσότητας)
η) τῶν μέσων μαζικῆς ἐνημέρωσης (τοῦ τύπου)
θ) ... (τὸ θέμα εἶναι ἀνοικτό)
2. Τὸ Πρόσωπο (ὁ ἕνας καὶ μόνος) ὡς θετικὴ τοποθέτηση ἐναντίον τῆς ἐποχῆς του:
α) Τὸ Πρόσωπο (ὁ ἕνας καὶ μόνος) «ὅπως μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ ὀφείλει νὰ εἶναι ὁ καθένας, ἀπόλυτα ὁ καθένας, ἄνθρωπος»
Ἀντίφαση:«ὁ ἕνας καὶ μόνος» καὶ«ὁ κάθε ἕνας, ὁ καθένας»
β) «Τὸ Πρόσωπο εἶναι ἡ Ἀλήθεια»
«Ἐσωτερικότητα»
γ) «”Τὸ Πρόσωπο (ὁ ἕνας καὶ μόνος)” εἶναι ἡ κατηγορία τοῦ πνεύματος»
δ) Στὴ φιλοσοφικὴ κατηγορία τοῦ «Προσώπου (τοῦ ἑνὸς καὶ μόνου)» συνδέθηκε ἀπόλυτα ἡ ἐφικτή μου ἠθικὴ σπουδαιότητα
ε) «“Τὸ Πρόσωπο (ὁ ἕνας καὶ μόνος)” εἶναι ἡ χριστιανικὰ καθοριστικὴ κατηγορία»
IV. Ὁ Κίερκεγκωρ σήμερα:
1. Εἶναι ὁ Κ. (τὸ Πρόσωπο -ὁ ἕνας καὶ μόνος-, ἡ ἐξαίρεση) ἡ ἄρνηση τῆς ἐποχῆς μας;
2. Ἰσχύει ἡ θετικὴ τοποθέτηση τοῦ Προσώπου (τοῦ ἑνὸς καὶ μόνου) ὡς ἀπάντηση «τοῦ πνεύματος τῆς ἐποχῆς»;
-------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------------
Übersetzung für at adskille [dele en genstand i enkelte dele] ... (να διαχωρίσει [μοιραστούν ένα θέμα σε τμήματα])
Deutsch Dänisch
schauen {verb} at se [i en bestemt retning]
Glied {n} [in einer Kette] led {n} [i en kæde]
”Den enkelte har aldrig med et andet menneske at gøre uden at han holder noget af dets liv i sin hånd. Det kan være meget lidt, en forbigående stemning, en oplagthed, man får til at visne, eller som man vækker, en lede man uddyber eller hæver. Men det kan også være forfærdende meget, så det simpelthen står til den enkelte, om den andens liv lykkes eller ej”
K.E. Løgstrup, Den etiske fordring(ἀξίωση) (København: Gyldendal 1956), s. 25.
Løgstrup Arkivet rummer en samling af den danske teolog og filosof K.E. Løgstrups (1905-1981) publikationer, efterladte manuskripter og den forskningsrelevante del af hans bogsamling.
Det rummer desuden et udvalg af sekundærlitteratur om Løgstrups forfatterskab.
Det er arkivets formål at stille sit materiale til rådighed for forskningen og at udbrede kendskabet til Løgstrups tænkning.
Løgstrup Arkivet findes i bygning 1443, værelse 414
Henvendelse til Kees van Kooten Niekerk, tel. 87162343, e-mail Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
http://www.au.dk/
________________________________________
Γιὰ περισσότερη ἐμβάθυνση ἐπὶ τοῦ θέματος ὅρα καὶ ἐργασίες μὲ θέμα «Ἡ ἔννοια τοῦ Ἑνὸς στὸν Ἰωάννη» ἤ «Ἡ ἔννοια τοῦ Ἑνὸς στὸν Παῦλο»
-------------------------------------------------------------------------------------------------
"The individual no longer belongs to God, to himself, to his beloved, to his art or to his science; he is conscious of belonging in all things to an abstraction to which he is subjected by reflection, just a serf belongs to an estate. That is why people band together in cases where it is an absolute contradiction to be more than one. The apotheosis of the positive principle of association is nowadays the devouring and demoralizing principle which in the slavery of reflection makes even virtues into vitia splendida. There is no other reason for this than that eternal responsibility and the religious singling out of the individual before God is ignored. When corruption sets in at that point, people seek consolation in company, and so reflection catches the individual for life. And those who do not realize even the beginning of this crisis are engulfed without further ado in the reflective relationship."
(The Present Age: A Literary Review (1846), Søren Kierkegaard)
«Der Einzelne gehört nicht mehr zu Gott, zu sich selbst, zu seiner Geliebten, zu seiner Kunst oder zu seiner Wissenschaft; er ist sich bewusst, in allen Dingen zu einer Abstraktion, die zu dem er durch Reflexion ausgesetzt ist, nur ein Leibeigener, serf, gehört zu einem Landgut. Deshalb schließen sich Menschen in Fällen zusammen, in denen es ein absoluter Widerspruch ist, mehr als einer zu sein. Die Apotheose des positiven Assoziationsprinzips ist heutzutage das verschlingende und demoralisierende Prinzip, das in der Sklaverei der Reflexion sogar Tugenden in vitia splendida (Ein heller Nachteil) verwandelt. Es gibt keinen anderen Grund dafür als diese ewige Verantwortung und das religiöse Herausgreifen des Individuums, bevor Gott ignoriert wird. Wenn an diesem Punkt Korruption einsetzt, suchen die Menschen Trost in der Gesellschaft, und so fängt die Reflexion den Einzelnen fürs Leben ein. Und diejenigen, die nicht einmal den Beginn dieser Krise erkennen, werden ohne weiteres in die reflektierende Beziehung eingehüllt.»
«Το άτομο δεν ανήκει πλέον στον Θεό, στον εαυτό του, στον αγαπημένο του, στην τέχνη του ή στην επιστήμη του· γνωρίζει ότι υπόκεινται σε μια αφαίρεση σ’ όλα τα πράγματα, τα οποία εκτίθενται μέσω προβληματισμού, διότι μόνο ένας σκλάβος ανήκει σε ένα κτήμα. Αυτός είναι ο λόγος που οι άνθρωποι συγκροτούν ομάδες σε περιπτώσεις όπου είναι μια απόλυτη αντίφαση να είναι περισσότερες από μία. Η αποθέωση της αρχής της θετικής συσχέτισης είναι σήμερα η καταβρόχθιση και αποθαρρυντική αρχή, η οποία, στην δουλεία του προβληματισμού, μετατρέπει ακόμα και τις αρετές σε vitia splendida (Ένα σαφές μειονέκτημα). Δεν υπάρχει κανένας άλλος λόγος για αυτό, εκτός από αυτήν την αιώνια ευθύνη και το θρησκευτικό ξεχωρισμό του ατόμου, προτού αγνοηθεί ο Θεός. Εάν και η διαφθορά μπαίνει σε αυτό το σημείο, οι άνθρωποι αναζητούν παρηγοριά στην κοινωνία, και έτσι ο προβληματισμός αιχμαλωτίζει το άτομο για τη ζωή. Και όσοι δεν βλέπουν καν την αρχή αυτής της κρίσης, τυλίγονται εύκολα στην ανακλαστική σχέση.»